аркылы-торкылы


аркылы-торкылы
1. прил.
1) скре́щивающееся, скрести́вшееся; перекре́щивающиеся, перекрести́вшиеся (линии, чёрточки, лесные тропы, трещины на какой-л. поверхности)
2) тяну́щиеся (протяну́вшиеся, иду́щие, располо́женные) вдоль и поперёк (лесные тропы, траншеи, старые городские улицы)

учтагы аркылы-торкылы сызыклар — перекре́щивающиеся ли́нии (на) ладо́ни

3) протя́нутые (натя́нутые, иду́щие, вися́щие, тя́нущиеся) вдоль и поперёк (антенны на крышах)

кер элә торган аркылы-торкылы баулар — протя́нутые вдоль и поперёк бельевы́е верёвки

4) располо́женные (уло́женные, сло́женные, разбро́санные) вдоль и поперёк (старые шпалы у железной дороги)
5) скреплённые (сби́тые, приби́тые, приколо́ченные) крест-на́крест (доски на забитых окнах)
6) перен. перело́женные (поло́женные, разбро́санные) вкривь и вкось (как попа́ло) (небрежно брошенные плахи, брусья, металлический лом)
7) перен. кривы́е и косы́е; напи́санные (вы́веденные) вкось и вкривь (как попа́ло) (буквы у первоклассников); наче́рченные (вы́веденные) вкось и вкривь (непонятные знаки, линии)

хаттагы аркылы-торкылы юллар — кривы́е и косы́е стро́чки письма́

8) перетя́нутые (перевя́занные, наде́тые) крест-на́крест (на́крест, наперекрёст) (ремни на военном)
2. нареч.
1) крест-на́крест, на́крест, наперекрёст, крестообра́зно (заколотить окна пустующего дома)

аркылы-торкылы сызу — перечёркивать крест-на́крест

2) вдоль и поперёк; вкривь и вкось; как попа́ло

балалар аяк-кулларын аркылы-торкылы сузып йоклаганнар — де́ти засну́ли, как попа́ло (вдоль и поперёк) разброса́в ру́ки и но́ги

3) перен. вкривь и вкось; как попа́ло

аркылы-торкылы язып бетерү — исписа́ть вкривь и вкось

•
- аркылы-торкылы китереп

Татарско-русский словарь, 56000 слов, 7400 фразеологических выражений. - Институт языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова. 2007.

Смотреть что такое "аркылы-торкылы" в других словарях:

  • аркылы-торкылы — рәв. 1. Бер берсенә аркылы итеп, берсе өстенә икенчесен атландырып 2. Тәртипсез рәвештә, ничек эләкте шулай; төрле юнәлештә, берсе өстенә берсе туры килеп …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • чалмашу — Аркылы торкылы килү, берсе икенчесенә аркылы килү (аяк, кул һ. бл.) …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ятьмә — 1. Җепләрне аркылы торкылы итеп үреп, челтәрләп эшләнгән, балык, кош һ. б. ш. аулау өчен җайланма; ау. күч. Тозак 2. Әйбер тутырып йөрү өчен җептән, баудан, тимерчыбыктан аркылы торкылы үреп эшләнгән җайланма 3. Дошман күзеннән яшерү, маскировка… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • чалмаштыру — Берсе өстенә икенчесен аркылы китерү, аркылы торкылы кую (аяк, кул һ. б.) ; чалыштыру …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • чатмаш — (ЧАТМАШЛАНДЫРУ) (ЧАТМАШЛАНУ) – рәв. диал. Берсе икенчесенә аркылы, аркылы торкылы …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • аймылыш — рәв. Аркылы торкылы күкрәкчә баулары аймылыш тегелә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • аймылышу — 1. Аймылыш булу 2. Аркылы торкылы булу 3. күч. Юлдан чыгу, читкә китү 4. Саташу, зиһен чуалу, буталу ни сөйлисең, әллә аймылыша башладыңмы? …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ачамай — диал. 1. Өй, каралты түбәсендәге кайчы, атлама 2. с. Бер берсенә кыйгач, чатлаш; аркылы торкылы …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • җәтмә — 1. Бау, җеп һ. б. ш. нәрсәләрдән үреп, аркылы торкылы итеп төйнәп ясалган челтәр сыман җайланма. Җәтмә челтәр сыман булып күренгән әйбер тур. томан җәтмәсе аша... 2. Кош аулау, балык тоту, кайбер җәнлекләрне эләктерү һ. б. өчен үреп ясалган тозак …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • керпе — 1. Арка һәм ян тиресе энәләр белән капланган кечкенә генә җәнлек. күч. Чәнечкеле, усал сүзләр әйтүче кеше тур. 2. Танклар һәм пехотаны тоткарлап тору өчен чәнечкеле тимер чыбыклар белән уратып алынган аркылы торкылы казыклардан торган корылма …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • рәшәткә — 1. Тар такталардан тезеп яки металл чыбыкларны аркылы торкылы беркетеп эшләнгән корылма. Такта яки металл чыбыклар белән берәр нәрсәне, урынны әйләндереп алган койма, киртә 2. Каты ягулык янганда көле аска төшсен өчен куелган челтәр. РӘШӘТКӘ… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге